PAROJE • Avrupa Yeşil Mutabakatı (The European Green Deal) Nedir?

Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM) Nedir?

Avrupa Yeşil Mutabakatı (The European Green Deal), Avrupa Birliği (AB) tarafından 11 Aralık 2019'da ilan edilen ve 2050 yılına kadar dünyanın ilk iklim-nötr kıtası olmayı hedefleyen bir girişimdir. Bu kapsamlı plan, AB'nin ekonomik büyüme stratejisini iklim değişikliği ile mücadele ekseninde yeniden şekillendirmeyi amaçlamaktadır. Sanayi, finans, enerji, ulaşım, yapı ve tarım gibi birçok sektörü kapsayan AYM, AB’nin çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasını sağlamak için politika ve düzenlemelerde köklü değişiklikler öngörmektedir. 

“Fit for 55” (55’e Uyum) Paketi

“Fit for 55” Paketi kapsamında, AB'nin 2030 yılına kadar 1990 seviyelerine kıyasla %55 emisyon azaltımı hedefini gerçekleştirmek amacıyla hazırlanan mevzuat değişikliklerini içerir. 14 Temmuz 2021'de yayımlanan bu paket, iklim, enerji, arazi kullanımı, ulaşım ve vergilendirme politikalarında kapsamlı reformlar öngörmektedir. Bu paket, AB'nin sürdürülebilirlik ve iklim hedeflerine ulaşma yolunda önemli bir adımdır.

 Genel olarak 55’e Uyum Paketi; Emisyon Ticaret Sistemi’nin gözden geçirilmesi, araçlar için yeni CO2 standartları, alternatif yakıt altyapısı düzenlemesi, Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması, Sosyal İklim Fonu, Çaba Paylaşım Düzenlemesi, Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji  Direktifi’nin gözden geçirilmesi, Enerji Vergilendirme Direktifi’nin gözden geçirilmesi, yeni döngüsel eylem planı ve endüstriyel dönüşüm, toprak kullanımı ve ormancılık düzenlemesi ile iklim diplomasisi alanlarını kapsamaktadır.

Bu kapsamlı paket, Avrupa Birliği'nin iklim nötr olma hedefini desteklemek için geniş bir yelpazede reformları içermekte ve çeşitli sektörlerde sürdürülebilirliği artırmayı amaçlamaktadır.

Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması (SKDM/CBAM)

Fit for 55 Paketi kapsamında Sınırda Karbon Düzenlemesi, 1 Ekim 2023'te yürürlüğe girmiş olup, demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik ve hidrojen gibi sektörleri kapsar. Bu düzenleme, ithal ürünlerin karbon emisyonlarını raporlamayı ve 2026'dan itibaren bu emisyonlar için karbon ücretleri ödenmesini zorunlu kılmaktadır. SKDM, AB Emisyon Ticaret Sistemi'ni destekleyerek, Avrupa içi ve dışındaki üreticileri karbon emisyonlarını azaltmaya teşvik etmektedir.

Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması, AB'nin Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) kapsamındaki karbon ücretlerini, AB'ye ithal edilen enerji yoğun ürünlere genişleterek karbon sızıntısını önlemeyi amaçlar. Bu mekanizma, ithal edilen ürünlerin karbon emisyonlarını ve gömülü karbon miktarını sertifika zorunluluğu ile denetleyerek, üçüncü ülkeleri daha çevreci üretim modellerine geçmeye teşvik eder. CBAM sertifikalarının ücretleri, ETS'deki haftalık karbon fiyatlarının ortalamasına göre belirlenecektir. Ayrıca, ithalatçı ülkelerdeki karbon fiyatlandırma mekanizmaları dikkate alınarak sertifika ihtiyacında indirim yapılabilir.

Döngüsel Ekonomi

AB, 2020 yılında Döngüsel Ekonomi Eylem Planı’nı ve Yeni Sanayi Stratejisi’ni açıkladı. Bu plan, ürünlerin yaşam döngüsünü dikkate alarak, hammadde temininden atık yönetimine kadar her aşamada döngüsel bir yaklaşımı benimsemektedir. Elektronik, piller, ambalaj, plastikler ve tekstil gibi sektörler öncelikli olarak belirlenmiş olup, bu sektörlerde sürdürülebilir üretim ve tüketim modelleri teşvik edilmektedir.

Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi ve Eko-Tasarım Tüzüğü

30 Mart 2022'de açıklanan Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi, gıda, yem ve medikal ürünler haricindeki tüm ürün grupları için sürdürülebilirliği bir norm haline getirmeyi amaçlamaktadır. Yeni Eko-Tasarım Tüzüğü Taslağı, ürünlerin dayanıklı, tamir edilebilir, düşük karbon emisyonlu ve geri dönüştürülebilir olmasını sağlamaya yönelik ortak kurallar belirlemektedir. Ayrıca, ürünlere eşlik edecek dijital ürün pasaportları geliştirilmektedir.

Yeşil Mutabakat Sanayi Planı

1 Şubat 2023'te açıklanan Yeşil Mutabakat Sanayi Planı, sanayi sektörünün yeşil dönüşümünü ve rekabet edebilirliğini artırmayı hedeflemektedir. Bu plan, Avrupa Yeşil Mutabakatı, AB Sanayi Stratejisi ve Döngüsel Ekonomi Eylem Planı'nı tamamlayarak, sanayide sürdürülebilirlik ve inovasyonu teşvik eden bir politika çerçevesi sunmaktadır.

Atık Sevkiyatı Tüzüğü Taslağı

AB, Atık Sevkiyatı Tüzüğü Taslağı ile kontrolsüz atık ihracatını kontrol altına almayı ve AB içindeki mevcut atıkların bir kaynak olarak ekonomiye kazandırılmasını amaçlamaktadır. Bu düzenleme, döngüsel ekonomi hedeflerine ulaşmada atık yönetimi ve geri dönüşüm süreçlerini güçlendirmeyi hedeflemektedir.