2022 yılının sonlarına doğru, küresel ekonomik kriz
endişeleri artarken, 2023 yılının teknoloji girişimleri için zorlu bir yıl
olacağına dair genel bir fikir vardı. Dünya genelinde, özellikle 100 milyon
dolar ve üzeri yatırımlarda önemli bir düşüş yaşanmıştı.
Türkiye'de ise, küresel belirsizliklerin yanı sıra ülke, 6
Şubat depremleri tarafından hem psikolojik hem de ekonomik olarak derin yaralar
aldı. Bu depremler binlerce insanın hayatını kaybetti ve yaklaşık 15 milyon
kişiyi doğrudan etkiledi, ülke hayatı neredeyse durma noktasına getirdi. Bu
süreçte teknoloji girişimlerine yönelik yatırımlar da önemli ölçüde yavaşladı.
Depremin yaralarını iyileştirmek için çaba gösterilirken, sadece 3 ay sonra,
mayıs ayında Türkiye genel seçimleri yapıldı. Özellikle yabancı yatırımcılar
seçim sonuçlarını bekledi ve bu nedenle Türkiye'ye yatırımlarını yavaşlattı.
2023 yılının ilk yarıyılında 162 tekno-girişim 218 milyon dolar yatırım almıştır. Yatırımların medyan değeri 350 bin dolar olmuştur.
Buna göre sektörlere dağılan yatırım miktarı şu şekildedir:
·
Yapay
zeka & makine öğrenimi sektörüne 118 milyon dolar
·
Dijital
Pazarlama & Satış sektörüne 113 milyon dolar
·
Oyun
sektörüne 21 milyon dolar
Ayrıca, toplamda 24 adet yapay zeka & makine öğrenimi
sektörüne, 17 adet oyun sektörüne, 14 adet finans sektörüne yönelik yatırım
yapılan start-up bulunmaktadır.
2023 yılının ilk yarısında 164 yatırım turu gerçekleşti.
Toplam rakamlara bakıldığında 2022 yılının ilk yarısında yapılan yatırım
miktarına ulaşıldığı görülmektedir. Ancak detaylara inildiğinde durum biraz
daha farklılaşmaktadır. İlk olarak yatırım miktarına ulaşılamayan 29 tur olduğu
grafikte görülmektedir. Bu 29 turun, 2’sinde değerlemeler 10-20 milyon dolar
arasında olurken, kalan yatırımlarda değerlemeler 5 milyon dolar altındadır.
Nitekim bu da yatırım miktarlarının ağırlıklı olarak 1 milyon dolar altında
olduğuna işaret etmektedir. O halde Ulaşılamayan yatırım turlarının da 1 milyon
dolar altında olduğunu kabul edersek, 2023’ün ilk yarısında yapılan 164
yatırımın 129’unun (%78’inin) 1 milyon dolar altında olduğu görülmektedir. 2022
yılının ilk yarısında ise 166 yatırımın 118’inin (%71’inin) 1 milyon dolar
altındaydı. Geçtiğimiz yarıyılda 1 milyon dolar altı yatırımların sayısında
artışın başlıca sebebi ise kitle fonlama yatırımları oldu. 2023’te 32 kitle
fonlama yatırımı yapılırken bunlardan 29’u 1 milyon dolar altında gerçekleşti.
2022-1.YY ile 2023-1.YY kıyaslandığında bir diğer önemli fark
ise 2023 yılında 10-100 milyon dolar arası hiçbir yatırımın gerçekleşmemiş
olmasıydı. Ağırlıklı olarak yabancı yatırımcıların katıldığı bu aralıktaki
yatırımlar, ekosisteme olan yabancı ilgisinde bu yıl bir gerileme olduğunu
gösteriyor. Olumsuz gözüken bu rakamların yanında 1-10 milyon dolar arasında
gerçekleşen 34 yatırım, ekosistem tarihinde yarıyıl bazında bu aralıkta
gerçekleşen en yüksek ikinci yatırım adedine ulaşıldığı da gözden kaçmamalıdır.
2023 yılının ilk yarısı genel hatları olumsuz bir tablo çizse
de kısa vadede endişe duyulacak bir durum olmadığı da düşünülmektedir. Orta ve
uzun vadede ise özellikle emisyon primi ile Türkiye’deki şirketine yatırım alan
girişimlere uygulanan verginin girişimlerin merkezlerini yurt dışına taşımasına
sebep olabileceği düşünülmektedir. Bunun yanında yeteneklerin yurt dışına göç
etmesi ve uzaktan yurt dışındaki şirketlere çalışması girişimlerin kalitesinde
olumsuz etkilere sebep olabilecek, döviz ile maaş alınması girişimlerin
yeteneklere ulaşmasını ve/veya elinde tutmasını da gün geçtikçe daha zor bir
hale gelebilecektir.
2023 yılı için, dünya genelinde teknoloji girişim
yatırımlarının azalması gibi faktörleri göz önünde bulundurarak, ekosistemin
yatırımlar açısından iyi bir dönem geçirdiğini söyleyebiliriz. 2023'ün ilk yarısında
toplam yatırım miktarı 218 milyon dolar oldu ve bu miktarın 105 milyon doları
Insider adlı şirketin aldığı bir yatırım türü olan Convertible Note'dan geldi.
Bu dönem, son iki yılın en düşük yatırım miktarına ulaşıldığı bir dönem olarak
dikkat çekiyor. Özellikle 10-100 milyon dolar arası yatırımların az olması bu
duruma etken olmuş gibi görünüyor. Ancak 1-10 milyon dolar arası yatırımların
84 milyon dolarla başarılı bir dönem geçirdiği görülüyor.
Yılın ilk yarısında toplam 164 yatırım turu gerçekleşti ve bu
yatırımların 162 tanesi Türkiye merkezli girişimlere gitti. Bu 162 girişim
toplamda 68,3 milyon dolar yatırım aldı. Bu girişimlerden 32'si kitle fonlaması
yoluyla yatırım aldı. Ayrıca, merkezi yurt dışında bulunan ancak işlerini
Türkiye'de yürüten 34 girişim toplamda 149,3 milyon dolar yatırım aldı. Bu 34
girişimin 20'si ABD merkezli, 7'si Birleşik Krallık merkezli, 4'ü Estonya
merkezli, 2'si Almanya merkezli ve 1'i Singapur merkezli. Bu 149,3 milyon
dolarlık yatırımın 105 milyon doları, Singapur merkezli Insider şirketine
yapıldı.
Türkiye'de işlerini sürdüren girişimlerin şehirlerine
bakıldığında, İstanbul'un yine en fazla yatırım alan şehir olduğu görülüyor.
İstanbul'daki 126 girişim yaklaşık 190 milyon dolar yatırım aldı. İstanbul
merkezli girişimler arasında kitle fonlaması yoluyla yatırım alan 21 girişim
bulunuyor. Ankara'da ise 14 girişim toplamda 9,2 milyon dolar yatırım aldı.
Ankara'da 1 milyon doların üzerinde yatırım alan girişimler arasında Frantic
Games (2,4 milyon dolar), ABD merkezli ancak Ankara'da faaliyet gösteren
Hipporello (1,8 milyon dolar) ve Beam Teknoloji (1,5 milyon dolar) öne çıkıyor.
İzmir'de 10 girişim toplamda 12,5 milyon dolar yatırım aldı. Bu yatırımın 6,5
milyon doları İngiltere merkezli ancak İzmir'de faaliyet gösteren seyahat
girişimi HotelRunner'a ait. Diğer dikkat çeken girişimler ise Paxie Games (3
milyon dolar) ve FileOrbis (2 milyon dolar).
Kocaeli'nde gerçekleşen 3,3 milyon dolarlık yatırımın büyük
kısmı, 3 milyon doları Saha Robotik'e aittir. Ayrıca, bu yıl ilk kez listeye
giren şehirlerden biri Erzurum'dur. Erzurum merkezli pratisyen hekimlere
yönelik bir danışma platformu olan For Physician, yaklaşık 7,5 milyon Türk
Lirası değerleme ile yatırım aldı.
Yatırım sayısı ve miktarı henüz yeterli düzeyde olmasa da, her yıl artık Kayseri, Konya ve Sakarya gibi şehirlerde en az birkaç girişimin yatırım aldığı görülüyor.
2023 yılında en fazla yatırım alan sektörler önceki yıllara
benzer şekilde devam ediyor. Yapay zeka ve makine öğrenimi, oyun, finans ve
sağlık sektörleri yine en fazla yatırım alan sektörler arasında yer alıyor. Son
yıllarda dijital pazarlama ve satış sektöründe birçok SaaS (Yazılım olarak
Hizmet) girişimine yatırım yapıldığı da görülüyor.
2023'ün ilk yarısında, yapay zeka ve makine öğrenimi alanında faaliyet gösteren girişimler yaklaşık 118 milyon dolar, dijital pazarlama ve satış alanında faaliyet gösteren girişimler ise yaklaşık 113 milyon dolar yatırım aldı. Ayrıca, 105 milyon dolar yatırım alan Insider şirketi her iki sektörde de faaliyet göstermektedir. Oyun sektörü yatırımları ise 2021 ve 2022'ye göre daha düşük bir seviyede kalmıştır. Bununla birlikte, 2023 yılında dikkat çeken sektörlerden biri Dijital Dönüşüm olmuştur. Dijital dönüşüm ve belgelendirme dijitalleştirme alanında çalışan 6 girişim toplamda 8,95 milyon dolar yatırım aldı. Atık Yönetimi sektörü de öne çıkan bir diğer sektördür ve bu alanda faaliyet gösteren 4 girişim toplamda 6,5 milyon dolar yatırım almıştır.
Kaynak: Startupcentrum.com/2023 Yarıyıl Türkiye Startup Ekosistemi Yatırım Raporu
Photo by Daria Nepriakhina 🇺🇦 on Unsplash
