2018 yılı Türkiye ekonomisi için birçok açıdan zor bir yıl olmasına rağmen, Şirket Birleşme ve Satın Almalar (M&A) açısından olumlu geçti denilebilir. 2015 yılında 16.4 milyar dolar olarak gerçekleşen toplam M&A işlem hacmi, 2016 yılında ani bir daralma ile 7.3 milyar dolara gerilemişti. 2017 yılında 10.3 milyar dolara ulaşan M&A işlem hacmi, 2018 yılında 12 milyar dolara yükseldi.
M&A işlemleri içerisindeki yabancı yatırımcı payının 2016’da 3.8 milyar dolardan, 2017’de 5.5 milyar dolara ve ardından 2018’de 7.6 milyar dolara yükselmiş olması önümüzdeki dönem için de umut verici bir gösterge olarak kabul edilebilir.
Toplam 256 adet M&A işleminin gerçekleştiği 2018 yılında;
- İşlem adedi bazında: İnternet & Mobil Hizmetler 50 adet, Teknoloji 45 adet, İmalat Sanayi 23 adet, Hizmet Sektörü 18 adet ve Enerji 18 adet işlem ile sektörel açıdan ön plana çıkarken,
- İşlem hacmi açısından: Bankacılık ve Finans, Lojistik ve Ulaştırma, Medya ve Eğlence, Yiyecek ve İçecek, İmalat Sanayi alanında gerçekleşen işlemler, toplam işlem hacminin yaklaşık % 57’sini oluşturdu.
2018 yılında gerçekleşen en büyük hacimli 5 işlem aşağıdaki işlemlerden oluştu;
Yabancı yatırımcıların ülke ve bölge menşeine baktığımızda ise; Avrupa ülkelerince yapılan 36 adet işlem, toplam yabancı yatırımların neredeyse yarısını oluştururken, Avrupa Kıtasını sırasıyla 16 adet işlem ile Kuzey Amerika, 13 adet işlem ile Asya Pasifik ve 9 adet işlem ile Körfez Bölgesi takip etti. ABD, Almanya, İtalya ve İngiltere en çok işlem yapan ülkeler olarak öne çıktı.Toplam 256 adet işlem adedinin 182’si yerli şirketler tarafından gerçekleştirilirken, 74 adet işlem yabancılar tarafından yapıldı. İşlem adedi bazında daha düşük olmasına rağmen, yabancı şirketlerin gerçekleştirdiği işlemlerin büyüklüğü 7.6 milyar dolar ile toplam işlem hacminin % 63’üne tekabül etti.
2018 yılında Ülkemizce yapılan 18 adet özelleştirme işlemi (özellikle de Şeker Fabrikalarının satışı) toplam M&A işlem hacmine 1 milyar dolarlık bir katkı sağladı. Diğer bir ifadeyle toplam M&A hacminin % 8’i özelleştirme işlemlerinden kaynaklandı.
Geçen yıllarda olduğu gibi KOBİ’ler toplam 256 adet M&A işleminin 221’ine imza atarak M&A işlemlerinin itici gücü oldu. 50 milyon doların altında gerçekleşen işlemler, toplam işlem adedinin % 86’sına tekabül etti. Bu işlemlerin mali büyüklüğü ise toplam işlem hacminin % 12’sini oluşturdu. Geçen yıl 500 milyon doların üzerinde toplam 5 adet M&A işlemi gerçekleşti ve toplam işlem hacminin % 53’ü bu işlemlerden oluştu.
2018 yılı verileri analiz edildiğinde dikkat çeken bir diğer gelişme ise Özel/Girişim Sermayesi (Private Equity) şirketlerinin hem işlem adedi hem de işlem hacmi bazında M&A işlemlerine verdiği katkının oldukça sınırlı düzeyde kalması idi. Geçen yıl PE firmaları tarafından yapılan işlemlerin sayısı 105 adete (2017’de 146 adet idi) düşerken, bu firmaların toplam işlem hacmine katkısı 1 milyar dolara (2017’de 2.6 milyar dolar idi) geriledi. Finansal yatırımcılar tarafından gerçekleştirilen işlemlerin büyük çoğunluğu risk sermayesi (Venture Capital) şirketleri ile melek yatırımcı olarak adlandırılan firmalara ait. Bu iki yatırımcı grubu toplam 82 adet M&A işlemine imza atarken, özellikle teknoloji, bilişim ve mobil uygulamalar alanında faaliyet gösteren start-up statüsündeki firmalara yapılan yatırımlar dikkat çekti.
M&A küresel işlem hacmi 2018 yılında 4.1 trilyon dolar seviyesine ulaşarak son 20 yıllık dönemde en iyi üçüncü performansın (2007’de 4.6 trilyon dolar ve 2015’de 4.5 trilyon dolar idi) sergilendiği yıl olarak kayıtlara geçti. 2018 yılının ilk 6 aylık periyoduna, mega anlaşma olarak tanımlanan 10 milyar doların üstündeki işlemler damga vurdu. Bu dönemde açıklanan 30 M&A işlemi ile tüm zamanların ilk 6 ay performans rekoru kırıldı. 2018 yılı sınır ötesi M&A işlemleri açısından da pozitif geçti. Toplam işlem hacminin yaklaşık % 30’u uluslararası firmalar tarafından gerçekleştirildi.
2018’in son çeyreğiyle birlikte küresel M&A işlemlerinde ciddi bir yavaşlama meydana geldi. Global siyasi riskler ve belirsizlikler, Trump yönetiminin uyguladığı korumacı politikalar ve yol açtığı ticaret savaşları, başta Çin ve bazı Avrupa ülkeleri olmak üzere dünya genelinde ekonomik büyümede yavaşlama sinyalleri, İngiltere’nin AB’den ayrılma süreci ve bu süreçle ilgili belirsizlikler, hem uluslararası düzeyde hem de KOBİ düzeyinde faaliyet gösteren firmaların yeni yatırım yapma ve büyüme konusunda daha temkinli davranmalarına yol açtı.
Bütün bu gelişmeler doğal olarak Ülkemizi de etkilerken, bir de yerli firmaların finansal enstrümanlara ve kredi kaynaklarına erişimde yaşadığı sıkıntılar, başta imalat sanayi verileri olmak üzere birçok sektörde üretimi olumsuz etkiledi.
2019 yılının hem dünya hem Ülkemiz açısından kolay bir yıl olmayacağını neredeyse bütün ekonomistler ifade etmekte. Bununla birlikte, başta FED’in atacağı olumlu adımlar ile gelişmekte olan ülkelere daha fazla finansal kaynağın yöneleceği beklentisi, küresel ölçekte faaliyet gösteren şirketlerin stratejik büyüme hedefleri çerçevesinde yapacakları yeni yatırımlar, teknolojik gelişmelerin hem üretimi hem de tüketimi teşvik eden yapısı ve son olarak Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin ulusal para birimlerinde yaşanan değer kaybı nedeniyle görece ucuzlayan varlıklarının ve şirket hisselerinin, yabancı yatırımcılar açısından daha cazip hale gelmesi nedeniyle 2019 yılının da M&A işlemleri açısından iyi bir yıl olacağı tahminleri yapılmaktadır.
Kaynaklar: Bu yazıda kullanılan veriler Deloitte tarafından hazırlanan 2018 Yılı Şirket Birleşme ve Satın Almalar Raporu ile JP Morgan tarafından hazırlanan 2019 Yılı Küresel M&A Görünümü başlıklı Rapordan alınmıştır.
